ครั้งที ๔ สัญญาราสิ : ลหุสัญญาราสิ

ลหุสญฺญาราสิ

กลุ่มแห่งลหุสัญญา[1]

โฌ, โล, โป, โฆ, โคฯ

ชื่อเหล่านี้ คือ ฌ ล ป ฆ และค. (ถูกตั้งไว้เพื่อใช้ในสูตรต่างๆ)

๙. ยุวณฺณา ฌลา นามสฺสนฺเต [2]ฯ

อิวัณณะและอุวัณณะ ในที่สุดแห่งนามศัพท์ ชื่อว่า ฌ และ ล

อนิตฺถิลิงฺคสฺส นามสฺส อนฺเต อิวณฺณุวณฺณา กเมน ฌลสญฺญา โหนฺติฯ

อิวัณณะและอุวัณณะ อันมีในที่สุดแห่งนามศัพท์ที่ไม่ใช่อิตถีลิงค์ ชื่อว่า ฌ และ ล ตามลำดับ[3].

๑๐. ปิตฺถิยํ ฯ

อิวัณณะ และ อุ วัณณา ในที่สุดแห่งนามศัพท์ ในอิตถีลิงค์ ชื่อ ป. 

อิตฺถิลิงฺเค นามสฺสนฺเต อิวณฺณุวณฺณา ปสญฺญา โหนฺติฯ

อิวัณณะและอุวัณณา อันมีในที่สุดแห่งนามศัพท์อิตถีลิงค์ มีชื่อว่า ป.[4]

๑๑. ฆาฯ

อา การันต์ ในอิตถีลิงค์ ชื่อ ฆ.

โฆ, อา อิติ ทฺวิปทํฯ อิตฺถิลิงฺเค อากาโร ฆสญฺโญ โหติฯ

สูตรนี้มี ๒ บท คือ โฆ และ อา. อาอักษร ในอิตถีลิงค์ มีชื่อว่า ฆ[5].

๑๒. โค สฺยาลปเน [6]ฯ

สิ (วิภัตติ) ในอาลปนะ ชื่อ ค.

อาลปเน สิ คสญฺโญ โหติฯ

สิ วิภัตติ (อันเป็นไปในอรรถว่า) อาลปนะ มีชื่อว่า ค.

ลหุสญฺญาราสิ นิฏฺฐิโตฯ

กลุ่มลหุสัญญา จบ.

---

[1] ลหุสัญญา เป็นชื่อไม่มีรูปวิเคราะห์ ใช้แทนครุสัญญาที่ได้ตั้งชื่อไปแล้ว เพื่อการกล่าวสูตรต่อไปสั้นให้ขึ้น มีความเบา คือ กระทัดรัด ต่างกับชื่อว่า สร พฺยญฺชน เป็นต้น เรียกว่า ครุสัญญา เพราะมีความหนัก คือ ใหญ่ด้วยวิเคราะห์.

[2] [อิยุวณฺณา ฌลา ฯ พหูสุ)], 

[3] อิ อี การันต์และ อุ อู การันต์ ในสองลิงค์ คือ ปุงลิงค์และนปุงสกลิงค์ ชื่อว่า ฌ และ ล ตามลำดับ. บทว่า อนิตฺถิลิงฺค คือ ไม่ใช่อิตถีลิงค์ เพิ่มเข้ามา เพราะในสูตรต่อไปมีคำว่า อิตฺถิยํ ในอิตถีลิงค์. [ดูคัมภีร์อื่นๆ เพิ่มเติม ก. ๕๘; รู. ๒๙; นี. ๒๐๕]

[4] สูตรนี้แสดงการตั้งชื่อ อิ อี อุ อู การันต์ในอิตถีลิงค์ว่า ป. (ดูคัมภีร์ ก.๕๙;รู.๑๘๒; นี. ๒๐๖ เพิ่มเติม.).

[5] อาการันต์ในอิตถีงลิงค์ ชื่อว่า ฆ.[ก. ๖๐; รู. ๑๗๗; นี. ๒๐๗]

[6] [ก. ๕๗; รู. ๗๑; นี. ๒๑๔] 

********

สมภพ สงวนพานิช