การลงนิคคหิตอาคม (แยก)

การลงนิคคหิตอาคม

๕๒. นิคฺคหีตํ[1] ฯ

๕๒. นิคฺคหีตํ

นิคคหิตเป็นอาคมได้บ้าง.

นิคฺคหีตํ กฺวจิ อาคตํ โหติ วาฯ

ในบางแห่ง นิคคหิต เป็นอักษรเพิ่มมาได้บ้าง.

อุปวสฺสํ โข ปน[2], นวํ ปน ภิกฺขุนา จีวรลาเภน[3],อปฺปมาโท อมตํ ปทํ[4],จกฺขุํ อุทปาทิ[5],อณุํถูลานิ[6], กตฺตพฺพํ กุสลํ พหุํ[7], อวํสิรา ปตนฺติ[8]

ตัวอย่างเช่น

ปท	ปทจฺเฉท	คำแปลและอธิบายสังเขป
อุปวสฺสํ โข ปน[9]	อุปวสฺส (อุปวสฺสิตฺวา) + โข ปน	เข้าจำพรรษาแล้ว
นวํ ปน ภิกฺขุนา จีวรลาเภน[10]	นว+จีวรลาเภน	ภิกษุผู้ได้จีวรใหม่
อปฺปมาโท อมตํปทํ[11]	อปฺปมาโท อมต+ปทํ	ความไม่ประมาทเป็นทางไม่ตาย
จกฺขุํ อุทปาทิ[12]	จกฺขุ อุทปาทิ	จักษุ เกิดขึ้นเกิดขึ้นแล้ว
อณุํถูลานิ[13]	อณุถูลานิ	เล็กและใหญ่
กตฺตพฺพํ กุสลํพหุํ[14]	กตฺตพฺพํ กุสลพหุํ	กุศลมากอันสัตว์ท.ควรทำ
อวํสิรา ปตนฺติ[15]	อวสิรา ปตนฺติ	มีหัวห้อยลง หล่นไป

ยทตฺโถ, ตทตฺโถ, เอตทตฺโถ, ตกฺกตฺตา, ตกฺกโร อิจฺจาทีนิ ปุพฺเพ วุตฺตาเนว,

ตัวอย่างต่อไปนี้ เคยกล่าวมาแล้ว เช่น

ปท	ปทจฺเฉท	คำแปลและอธิบายสังเขป
ยทตฺโถ, ยํ + อตฺโถ	ย + อตฺโถ	เนื้อความใด
ตทตฺโถ, ตํ + อตฺโถ	ต + อตฺโถ	เนื้อความนั้น
เอตทตฺโถ,เอตํ + อตฺโถ	เอต + อตฺโถ	ประโยชน์นี้
ตกฺกตฺตา,ตํ + กตฺตา	ต + กตฺตา	ผู้ทำกิจนั้น
ตกฺกโร, ตํ + กโร	ต + กโร	ผู้ทำกิจนั้น

ตถา ตํสมฺปยุตฺโต, ตพฺโพหาโร, ตพฺพหุโล อิจฺจาทิฯ

ตัวอย่างเหล่านี้ ก็เคยกล่าวมาแล้วหมือนกัน เช่น

ปท	ปทจฺเฉท	คำแปลและอธิบายสังเขป
ตํสมฺปยุตฺโต	ต + สมฺปยุตฺโต	ประกอบด้วยธรรมนั้น
ตพฺโพหาโร, ตํ+โวหาดร	ต + โวหาโร	เป็นชื่อของสิ่งนั้น
ตพฺพหุโล, ตํ + พหุโล	ต + พหุพโล	มากด้วยสิ่งนัั้น

อิติ พินฺทาคมราสิฯ

กลุ่มศัพท์ที่ลงนิคคหิตอาคม จบ

---

[1] [ก. ๓๕; รู. ๒๑ (ปิฏฺเฐ); นี. ๕๖]

[2] [ปารา. ๖๕๓]

[3] [ปาจิ. ๓๖๘]

[4] [ธ. ป. ๒๑]

[5] [มหาว. ๑๕]

[6] [ธ. ป. ๒๖๕]

[7] [ธ. ป. ๕๓]

[8] [ชา. ๑.๑๑.๓๕]

[9] [ปารา. ๖๕๓]

[10] [ปาจิ. ๓๖๘]

[11] [ธ. ป. ๒๑]

[12] [มหาว. ๑๕]

[13] [ธ. ป. ๒๖๕]

[14] [ธ. ป. ๕๓]

[15] [ชา. ๑.๑๑.๓๕]