ส และ ห อาคม (แยก)

มหาวุตฺติวิธานมุจฺจเตฯ

จะกล่าวถึงวิธีการสำเร็จรูปด้วยมหาสูตร

สเร ปเร มนาทีหิ สาคโม –

ในเพราะสระหลัง ลง ส เป็นอาคมท้าย มนศัพท์เป็นต้น

มนสิกาโร, มานสิโก, เจตสิโก, อพฺยคฺคมนโส นโร[1],ปุตฺโต ชาโต อเจตโส,อุเร ภโว โอรโส อิจฺจาทิฯ

ตัวอย่าง เช่น

ฬ อาคม (แยก)

๕๑. ฉา โฬฯ

สเร ปเร ฉมฺหา ฬาคโม โหติฯ

๕๑. ฉา โฬ

เพราะมีสระหลัง ลง ฬ เป็นอักษรอาคม ท้าย ฉ

ในเพราะสระอันเป็นเบื้องหลัง ลง ฬ อาคมท้าย ฉ.

ฉฬงฺคํ, ฉฬายตนํ, ฉฬาสีติสหสฺสานิ[1], อตฺถสฺส ทฺวารา ปมุขา ฉเฬเต[2], ฉเฬวานุสยา โหนฺติ[3], ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา [4]ฯ

ตัวอย่าง

ปท	ปทจฺเฉท	คำแปลและอธิบายสังเขป
ฉฬงฺคํ,	ฉ + องฺคํ	มีองค์ ๖
ฉฬายตนํ,	ฉ + อายตนํ	อายตนะ ๖
ฉฬาสีติสหสฺสานิ,	ฉ + อสีติสหสฺสานิ	แปดหมื่นหกพัน
อตฺถสฺส ทฺวารา ปมุขา ฉเฬเต,	ฉ + เอเต	อุบายยอดเยี่ยม ๖ ประการเพื่อบรรลุประโยชน์
ฉเฬวานุสยา โหนฺติ,	ฉ + เอว	อนุสัยท. ๖ นั่นเทียว ย่อมมี
ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา	ฉ + อภิญฺญา	เป็นผู้มีอภิญญา ๖ มีฤทธิ์มาก

---

[1] [เป. ว. ๓๗๔]

[2] [ชา. ๑.๑.๘๔]

[3] [อภิธมฺมตฺถสงฺคห]

[4] [พุ. วํ. ๓.๕]

ว อาคม (แยก)

โว –

ว เป็นพยัญชนอาคม

ทุวงฺคุลํ, ทุวงฺคิกํ, ติวงฺคุลํ, ติวงฺคิกํ, ปาคุญฺญวุชุตา, วุสิตํ, วุตฺตํ, วุจฺจเต, อาสนา วุฏฺฐาติ[1], วุฏฺฐานํ, วุฏฺฐหิตฺวา,

ตัวอย่าง

ปท	ปทจฺเฉท	คำแปลและอธิบายสังเขป
ทุวงฺคุลํ,	ทุ + องฺคุลํ	สองนิ้ว
ทุวงฺคิกํ,	ทุ + องฺคิกํ	มีองค์สอง
ติวงฺคุลํ,	ติ + องฺคุลํ	สามนิ้ว
ติวงฺคิกํ,	ติ + องฺคิกํ	มีองค์สาม
ปาคุญฺญวุชุตา,	ปาคุญฺญ + อุชุตา	ความคล่องแคล่วและความซื่อตรง
วุสิตํ,	อุสิตํ (อุ + สี + ต)	อยู่แล้ว
วุตฺตํ,	อุตฺตํ (อุ กล่าว + ต)	กล่าวแล้ว
วุจฺจเต,	อุจฺจเต (อุจ + ย + ต)	อันเขาย่อมกล่าว
อาสนา วุฏฺฐาติ	อาสนา อุฏฺฐาติ	ลุกขึ้นจากอาสนะ
วุฏฺฐานํ,	อุฏฺฐานํ	การออก
วุฏฺฐหิตฺวา,	อุฏฺฐหิตฺวา	ออกแล้ว

ภิกฺขุวาสเน, ปุถุวาสเน, สยมฺภุวาสเน อิจฺจาทีนิ อุวณฺณนฺตรูปานิ วาคเมนาปิ สิชฺฌนฺติเยวฯ

อุทาหรณ์ในอุวัณณันตะ (อุ - อู การันต์) ย่อมสำเร็จแม้ด้วยการลงวอาคมเหมือนกัน เช่น

ปท	ปทจฺเฉท	คำแปลและอธิบายสังเขป
ภิกฺขุวาสเน,	ภิกฺขุ + อาสเน	บนอาสนะของภิกษุ
ปุถุวาสเน,	ปุถุ + อาสเน	บนอาสนะใหญ่
สยมฺภุวาสเน	สยมฺภู + อาสเน	บนอาสนะของพระสยัมภู (พระพุทธเจ้า)

---

[1] [ปาจิ. ๕๔๗]

ร อาคม (แยก)

โร –

ร เป็น อาคม

นิรนฺตรํ, นิรตฺถกํ, นิราหาโร, นิราพาโธ, นิราลโย, นิรินฺธโน อคฺคิ, นิรีหกํ, นิรุทกํ, นิรุตฺติ, นิรุตฺตโร, นิรูมิกา นที, นิโรชํ, ทุรติกฺกโม, ทุรภิสมฺภโว, ทุราสทา พุทฺธา[1], ทุราขฺยาโต ธมฺโม[2], ทุราคตํ, ทุรุตฺตํ วจนํ[3], ปาตุรโหสิ[4], ปาตุรหุ[5], ปาตุรเหสุํ[6], ปาตราโส, ปุนเรติ, ธีรตฺถุ[7], จตุรงฺคิกํ ฌานํ[8], จตุรารกฺขา, จตุราสีติสหสฺสานิ, จตุริทฺธิลาโภ, จตุโรฆา, วุทฺธิเรสา[9], ปถวีธาตุเรเวสา[10], อาโปธาตุเรเวสา[11], สพฺภิเรว สมาเสถ, นกฺขตฺตราชาริว ตารกานํ, วิชฺชุริว อพฺภกูเฏ, อารคฺเคริว, อุสโภริว[12],